Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΕΥΠΑΛΙΝΟ...

Από ένα άρθρο του Σπυρίδωνος Λάμπρου* με τίτλο «Τρία άρθρα περί του Ηραίου της Σάμου δια των αιώνων» διαβάζουμε τα κάτωθι, τα οποία μας δίδουν και πολλά αξιόλογα στοιχεία, πέραν του Ευπαλίνου και του έργου του, για τα Μέγαρα: «…Πάσαι αι πρόοδοι της ελληνικής βιοτεχνίας και καλλαισθησίας εύρισκον ήδη ενωρίς πρόςφορον το έδαφος εν Σάμω, ή μάλλον δυνάμεθα να είπωμεν, ότι η πλουσία και προοδευτική νήσος υπήρξεν εν πολλοίς η κοιτίς νέων ανακαλύψεων και προόδων. Παράδειγμα η εν αυτή υπό του Θεοδώρου περί το 680 π. Χ. εύρεσις της χωνεύσεως του χαλκού, δι’ ής νέα εδόθη ώθησις εις την χάριν της γλυπτικής κατεργασίαν των μετάλλων. Πολιτεία τοιαύτη επί μερών αρχής ούτως ισχυράς και πεπολιτισμένης, οία η του Πολυκράτους, δεν ηδύνατο να μείνη ξένην προς την μεγάλην υδραυλικήν κίνησιν του έκτου αιώνος. Από των μικρών μεν σήμερον, αλλ’ ακμαίων και πλουσίων εν τω τότε χρόνω Μεγάρων αφορμήθη η δραστηρία αύτη επιδίωξις της δια τολμηρών μαστεύσεων ανευρέσεως υδάτων και διοχετεύσεως αυτών εις τας πόλεις δια συστήματος εντέχνων και λυσιτελώς λειτουργούντων υπογείων οχετών. Ο δε μέγας υδραυλικός του έκτου εκείνου αιώνος, ο Μεγαρεύς Ευπαλίνος, δεν είνε άπορον, ότι εγεννήθη εν τη πόλει εκείνη, ήτις από των αρχαιοτάτων χρόνων παρουσιάζεται λειψυδρούσα και σήμερον δε μετά την καταστροφήν του υδραγωγείου του Ευπαλίνου επανήλθε πάλιν εις λειψυδρίαν. Αι σκηναί αι συμβάσαι εν Μεγάροις πρό ολίγων ετών κατά την κατασκευήν της σιδηροδρομικής γραμμής και ο επιδειχθείς τότε ερεθισμός των διψώντων χωρικών εξηγεί θαυμασίως τας αρχαίας διηγήσεις περί της εν Μεγάροις τυραννίδος του Θεογένους, όστις, επιβληθείς ως τύραννος, μέγα μέρος της δυνάμεως αυτού ήντλησεν εκ της περί των υδάτων μερίμνης. Εν τη αυτή δ’ εκείνη πόλει μετά δεκαετηρίδας όλας ακμάσαντα Ευπαλίνον τον Μεγαρέα βλέπομεν μετακαλούμενος επί του Πολυκράτους και κατασκευάζοντα το όρυγμα εκείνο δι’ ου, διατρηθέντος όρους, διωχετεύθη το ύδωρ εις την πόλιν. Αλλά και η περί τους αυτούς χρόνους εν Αθήναις μεγάλη επί του Πεισιστράτους υδραυλική κίνησις δεν είνε άσχετος προς τα έργα και τας μεθόδους του Ευπαλίνου. Εκ των κατά τα τελευταία έτη ερευνών του Dorpfeld αποδεικνύεται, ότι, καθ’ ά μαρτυρούσιν αι αυταί διαστάσεις των πηλίνων διοχετευτικών σωλήνων και άλλα τινά τεκμήρια, το Ευπαλίνειον σύστημα δεσπόζει κατά τον έκτον αιώνα εν τε Μεγάροις και Σάμω και Αθήναις και ούτως ειπείν ο Ευπαλίνος δύναται να ονομασθή, ο επίσημος υδραυλικός των τυραννικών αυλών του Πολυκράτους και του Πεισιστράτου. Δημόσιον έργον οίον το όρυγμα του Ευπαλίνου ήτο άξιον να τύχη ιδίων ερευνητών. Και δια τούτο δεδικαιολογημέναι είνε αι σκαφαί και αι έρευναι, ών ηξίωσαν το όρυγμα εκείνο τω μεν 1813 ο Γάλλος Guerin, τω δε 1884 ο Σάμιος Επαμεινώνδας Σταματιάδης, ολίγον δε κατόπιν ο Γερμανός [Fabricicis] και τω 1894 ο Dorpfeld. Και το μεν όρυγμα του Ευπαλίνου ήτο άξιον μελέτης ως έν των μεγίστων δημοσίων έργων των ελληνικών χρόνων… » * Ο Σπυρίδων Λάμπρος (1851-1919) ήταν πρωθυπουργός της Ελλάδος και ιστορικός. Γεννήθηκε το 1851 στην Κέρκυρα και ήταν γιός του νομισματολόγου Παύλου Λάμπρου. Σπούδασε ιστορία στην Λειψία, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Λονδίνο και στην Βιέννη και ήταν μαθητής του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Το 1890 έγινε καθηγητής της Ελληνικής ιστορίας και της Παλαιογραφίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ διετέλεσε πρύτανης του πανεπιστημίου (1893-1894, 1912-1913). Από το 1903 εξέδιδε το περιοδικό «Νέος Ελληνομνήμων», που καθιερώθηκε διεθνώς ως σημείο αναφοράς για τη Μεσαιωνική και νεώτερη Ελληνική ιστορία. Το 1916 διορίστηκε απο τον Βασιλιά πρωθυπουργός, αξίωμα στο οποίο παρέμεινε μέχρι το 1917. Με την επάνοδο του Βενιζέλου εξορίστηκε στην Ύδρα και στην Σκόπελο ενώ δημεύτηκε και η περιουσία του.

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2008